МАКТАБГАЧА ЁШДАГИ БОЛАЛАРНИНГ РИВОЖЛАНИШИНИНГ АНТРОПОМЕТРИК КЎРСАТКИЧЛАРИНИ ЙИЛЛИК ЁШ-ЖИНСИЙ ДИНАМИКАСИ ТАҲЛИЛИ
Keywords:
жисмоний ривожланиш, тана узунлиги, тана вазни, бош айланаси, кўкрак айланасиAbstract
Мактабгача ёшдаги болаларда антропометрик кўрсаткичларнинг ўзгариши жинси ва ёшига қараб сезиларли фарқлар билан тавсифланади. Мактабгача ёшдаги болаларда антропометрик кўрсаткичларнинг ўзгариши динамикасининг баъзи хусусиятлари:
Тана узунлиги: боланинг жисмоний ривожланишини акс эттирувчи асосий антропометрик кўрсаткичлардан биридир. Иккала жинсдаги болаларда ўсиш ҳаётнинг биринчи йилларида энг интенсив равишда содир бўлади, кейин эса ўсиш тезлиги пасаяди. Қизларда одатда тахминан 2-3 ёшда ўсишнинг бироз секинлашиши кузатилади, ўғил болаларда эса бу секинлашув бироз кейинроқ, тахминан 3-4 ёшда содир бўлади.
Тана оғирлиги: турли жинс ва ёшдаги болаларда вазн ўзгариши динамикаси ҳам фарқ қилади. Одатда, ҳаётнинг биринчи йилида болалар тез килограмм олишади, кейин эса вазн ортиши тезлиги пасаяди. Умуман олганда, қизлар ўғил болаларга нисбатан секинроқ вазнга эга, айниқса 2-3 йилдан кейин.
Тана ҳажмлари: бош, кўкрак, сон ва бошқаларнинг айланаси каби тана ҳажмлари ҳам ёшга қараб ўзгаради. Иккала жинсдаги болаларда ҳаётнинг биринчи йилларида тана ҳажмининг тез ўсиши кузатилади. Масалан, қизларнинг бош атрофи бу ёшдаги ўғил болаларга қараганда бироз кичикроқ бўлиши мумкин.
Тана нисбати: тана нисбати болалик даврида ҳам ўзгариши мумкин. Масалан, чақалоқларда бош одатда тананинг кўп қисмини ташкил қилади, аммо оёқ ва тана ўсиши билан бу нисбатлар ўзгаради. Иккала жинсдаги болаларда ҳам тана нисбати фарқ қилиши мумкин, масалан, ўғил болалар одатда мутаносиб равишда юқори ва пастки тана қисмларига эга [1,2].
Шуни таъкидлаш керакки, бу хусусиятларнинг барчаси умумий тенденциялардир ва ҳар бир болада индивидуал оғишлар бўлиши мумкин. Антропометрик усуллар инсоннинг жисмоний хусусиятлари тўғрисида турли мақсадларда ишлатилиши мумкин бўлган миқдорий маълумотларни олиш имконини беради, шу жумладан саломатликни баҳолаш, маҳсулот дизайни учун ўлчовли стандартларни ишлаб чиқиш, спортдаги жисмоний талабларни аниқлаш ва бошқалар [3,4]..
References
Гигиена с основами экологии человека: учебник - Архангельский В.И. и др.; под ред. П.И. Мельниченко. 2010. - 752 с.: ил
Даньшова С.С. Медико_социальные и организационно управленческие аспекты оптимизации деятельности педиатрической службы территории (на примере Рязанской обл.) // Автореф. дисс. канд. мед. наук, 2001. - 33с.
Дмитриев А.А. Физическая культура в специальном образовании. — М.: Академия, 2002. –176с.
Ермолаев Ю.А. Возрастная физиология: Учеб. пособие для высш. и сред. проф. учеб. заведений физ. культуры / Ю. А. Ермолаев. – Москва: СпортАкадемПресс, 2001. – 443 с.
